Spośród wszystkich ulg przewidzianych w podatku dochodowym najistotniejsze z punktu widzenia podatników są zdecydowanie ulgi na działania innowacyjne i rozwojowe. W związku z tym należy pozytywnie ocenić zeszłoroczne poszerzenie przez ustawodawcę katalogu preferencji podatkowych. Do funkcjonujących od kilku lat preferencji odnoszących się do działalności badawczo-rozwojowej (B+R oraz IP Box) ustawodawca dodał ulgi na prototyp, zatrudnienie innowacyjnych pracowników oraz robotyzację. Niestety, pomimo wzrastającego zainteresowania podatników niezmiennie mają oni problemy ze zidentyfikowaniem jakie obszary ich działalności kwalifikują się do zastosowania konkretnej ulgi lub z równoległym korzystaniem z kilku z nich.
B+R łącznie z IP Box?
Przepisy obowiązujące do końca 2021 roku uniemożliwiały stosowanie ulgi B+R (pozwalającej na odliczenie od dochodu kosztów uzyskania przychodu stanowiących koszty kwalifikowane wskazane w ustawie) łącznie z preferencją IP BOX (pozwalającej na preferencyjne opodatkowanie dochodu uzyskanego w związku z komercjalizacją wytworzonych kwalifikowanych praw własności intelektualnej). Możliwe było natomiast naprzemienne stosowanie ww. ulg w tym samym roku podatkowym, w odniesieniu do różnych kategorii dochodów.
W wyniku wprowadzenia od 2022 roku nowej normy prawnej w przepisach regulujących ulgę IP BOX, podatnicy mogą odliczyć od dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej koszty kwalifikowane do ulgi B+R, jeśli przyczyniły się do wytworzenia, rozwinięcia lub ulepszenia przez podatnika tego konkretnego IP.
Ulga na prototyp a ulga B+R
Warto wskazać, że zgodnie ze stanowiskiem organów podatkowych produkcja próbna może spełniać warunki do zastosowania zarówno ulgi na prototyp, jak również ulgi B+R, a nawet mogą się one wzajemnie uzupełniać.
W tym miejscu należy przypomnieć, że ulga na prototyp pozwala odjąć od podstawy opodatkowania dodatkowo 30% sumy kosztów:
- produkcji próbnej nowego produktu oraz
- wprowadzenia go na rynek.
Wysokość ulgi na prototyp jest limitowana i nie może w roku podatkowym przekroczyć 10% dochodu. Pamiętać też należy, iż za koszty produkcji próbnej uznaje się:
- cenę nabycia lub koszt wytworzenia nowych środków trwałych niezbędnych do uruchomienia produkcji próbnej nowego produktu,
- koszty ulepszenia środków trwałych poniesione w celu dostosowania środka trwałego do uruchomienia produkcji próbnej,
- koszty nabycia materiałów i surowców nabytych wyłącznie w celu produkcji próbnej nowego produktu.
Z kolei ulga B+R, dająca w obecnym stanie prawnym największe korzyści, pomimo zmian w definicji działalności B+R, zdaniem fiskusa również pozwala na rozliczenie kosztów wytworzenia prototypów oraz produkcji testowej, stanowiących koszty kwalifikowane ulgi B+R. Potwierdzają to wydawane indywidualne interpretacje podatkowe (np. interpretacja indywidualna z 6 października 2020 r., sygn. 0111-KDIB1-3.4010.364.2020.1.JKU; interpretacja indywidualna z 20 listopada 2020 r., sygn. 0111-KDIB1-3.4010.480.2020.1.PC).
Przy jednoczesnym korzystaniu z obydwu ulg, w przypadku ulgi B+R odliczeniu będą podlegać tylko te koszty, w odniesieniu do których podatnik nie skorzystał wcześniej z ulgi na prototyp.
Jednocześnie z praktyki organów podatkowych wynika, że możliwe są różne rozwiązania w zakresie wyboru i zastosowania omawianych ulg, czego przykładem może być treść interpretacji z 19 grudnia 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-3.4010. 872.2022.1.APO). Podatnik w swym stanowisku podkreślił, że w jego przypadku wytworzenie prototypu i przeprowadzenie jego badań nie powinno być kwalifikowane jako etap produkcji próbnej. Fiskus przyznał rację podatnikowi, co prowadzi do wniosku, że podatnicy pomimo wprowadzenia nowej preferencji wciąż mogą rozliczać wytworzenie prototypu, jak i przeprowadzenie jego badań i testów w ramach ulgi B+R.
Wykorzystanie ulgi na robotyzację oraz ulgi na prototyp
Analizując nowowprowadzone preferencje podatkowe w sektorze innowacji można zauważyć, że w przypadku ulgi na robotyzację i ulgi na prototyp również możemy mówić o jednoczesnym korzystaniu z obu tych preferencji, aczkolwiek nie w odniesieniu do tych samych kosztów. Przykładowo, fiskus w interpretacji z 21 listopada 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.670.2022.1.DP) wyjaśnił, że podatnicy mogą jednocześnie korzystać z obu tych ulg. Zaznaczył jednak, że dany wydatek można uwzględnić tylko jednorazowo. Koszt odliczony w ramach jednej ulgi nie może być podstawą do odliczenia w drugiej uldze. Dopuszczalne przy tym jest odliczenie danego kosztu na gruncie ulgi na robotyzację jedynie w tej części, w jakiej nie został on odliczony na podstawie innej ulgi.
Ulga na innowacyjnych pracowników uzupełnieniem ulgi B+R
Z kolei ulga na zatrudnienie innowacyjnych pracowników stanowi uzupełnienie ulgi B+R. Jest ona dedykowana dla podatników, którzy w zeznaniu rocznym nie mogli w pełni odliczyć kosztów działalności B+R, ponieważ w danym roku podatkowym ponieśli stratę, albo wysokość przysługującego odliczenia przekraczała wysokość osiągniętego dochodu. Od 2022 r. taki podatnik ma możliwość uwzględnienia kwoty nieodliczonej ulgi B+R od przyszłorocznych zaliczek na podatek dochodowy odprowadzanych do urzędu skarbowego od wynagrodzeń pracowników, których czas pracy przeznaczony na realizację działalności badawczo-rozwojowej wynosi co najmniej 50% ogólnego czasu pracy w danym miesiącu.
Ulga nie znajdzie zastosowania do tych podatników, którzy korzystają z prawa do zwrotu gotówkowego uregulowanego w uldze B+R. Podobna sytuacja wystąpi, jeśli w okresie późniejszym stracą oni prawo do zastosowania ulgi, np. w wyniku skorygowania deklaracji podatkowej. Będzie to skutkować obowiązkiem uwzględnienia kwot uprzednio odliczonych w ramach ulgi na innowacyjnych pracowników przy rozliczaniu roku podatkowego, w którym uprawniony stracił prawo do ulgi.
Jedna działalność – kilka ulg?
Podatnik powinien mieć swobodną możliwość wyboru preferencji, która w danej sytuacji jest dla niego korzystniejsza. Z obowiązujących przepisów nie wynika wprost, aby przy spełnieniu podstawowych warunków, skorzystanie z jednej ulgi uniemożliwiało równolegle skorzystanie z pozostałych ulg, co potwierdzają stanowiska organów podatkowych. Pozwala to innowacyjnym podmiotom na synergiczne wykorzystanie swojego potencjału. Oznacza to, że wybór odpowiedniej do zastosowania ulgi, powinien każdorazowo uwzględniać całościową sytuację konkretnego podmiotu.