Co do zasady, zerowa stawka VAT w eksporcie towarów może być stosowana, przez podatnika posiadającego dokumenty potwierdzające wywóz towaru poza terytorium UE.
Stanowisko sądów administracyjnych
Z orzeczeń sądów administracyjnych wynika, że katalog dokumentów uprawniających do zastosowania stawki 0 proc. VAT w eksporcie (art. 41 ust. 6a ustawy o VAT) jest katalogiem otwartym, co oznacza, że podatnik dla wykazania eksportu może posłużyć się każdym dokumentem, który jednoznacznie i w sposób niebudzący wątpliwości potwierdza wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej.
Zdaniem sądów, aby zastosować stawkę 0 proc. VAT podatnik powinien posiadać w swojej dokumentacji dowód wiarygodny, potwierdzający faktyczne dokonanie wywozu towarów poza terytorium Unii Europejskiej, z którego musi wynikać tożsamość towaru będącego przedmiotem dostawy i wywozu.
Sądy, zgodnie twierdzą również, że nie można odmówić podatnikowi prawa do zastosowania preferencyjnej stawki VAT wyłącznie na tej podstawie, że nie posiada on określonego dokumentu potwierdzającego eksport towarów poza UE, jeśli eksport ten faktycznie nastąpił.
Zgodnie z twierdzeniem sądów nie mają racji organy podatkowe twierdzące, że jedynie dokumenty urzędowe, w których właściwe organy celne (polskie lub z innych państw członkowskich UE) potwierdziły wywóz towarów poza terytorium UE, dają podstawy do zastosowania stawki VAT w wysokości 0 proc. względem eksportu towarów.
Za przykład mogą posłużyć tu takie wyroki jak:
- wyrok WSA w Gliwicach z 19 stycznia 2024 r. (I SA/Gl 1374/23);
- wyrok WSA w Gdańsku z 10 października 2023 r. (I SA/Gd 637/23);
- wyrok WSA w Krakowie z 12 września 2023 r. (I SA/Kr 683/23);
- wyrok NSA z 25 kwietnia 2023 r. (I FSK 828/12).
Bazując na wyrokach TSUE sądy administracyjne stwierdziły również, że należy wyróżnić dwie sytuacje, w których niedopełnienie wymogów formalnych może doprowadzić do utraty prawa do zastosowania stawki 0 proc. VAT, tj.:
- umyślne uczestniczenie w oszustwie podatkowym i narażanie na niebezpieczeństwo funkcjonowania wspólnego systemu VAT;
- brak przedstawienia przekonywującego dowodu spełnienia wymogów materialnych (tj. brak udowodnienia faktycznego wywozu towarów z terytorium UE).
Zmiana praktyki organów podatkowych
Historycznie organy podatkowe wychodziły z założenia, że jedynym dokumentem uprawniającym podatnika do zastosowania stawki 0 proc. VAT przy eksporcie jest IE-599.
Na przestrzeni dwóch ostatnich lat podejście fiskusa uległo liberalizacji i akceptuje on również inne dokumenty jako środki dowodowe potwierdzające wywóz towarów poza UE – jako dające eksporterowi prawo do zastosowania stawku 0 proc. VAT.
Wśród dokumentów akceptowanych przez organy podatkowe jako dające prawo zastosowania stawki 0 proc. VAT w eksporcie należy wyróżnić m.in.:
- dokument wydany przez administrację celną państwa innego niż Polska, potwierdzający wywóz towarów poza obszar celny UE;
- dokument wydany przez administrację celną kraju trzeciego (nienależącego do UE) w związku z przywozem i odprawą w tym kraju towarów będących przedmiotem dostawy;
- oświadczenie nabywcy towarów o tym, że będące przedmiotem dostawy towary zostały dostarczone do miejsca poza UE;
- oświadczenie przewoźnika odpowiedzialnego za transport towarów o tym, że będące przedmiotem dostawy towary zostały dostarczone do miejsca poza UE;
- list przewozowy (np. dokument CMR) opatrzony podpisem lub pieczęcią przewoźnika oraz osoby odbierającej towary poza UE.
Organy podatkowe zaczęły zatem akceptować stanowisko reprezentowane przez sądy administracyjne dotyczące otwartego charakteru dokumentów potwierdzającego dokonanie eksportu towarów ze stawką 0 proc. VAT.
Wśród interpretacji potwierdzających ww. podejście są m.in.:
- interpretacja indywidulna z 15 lutego 2023 r. (113-KDIPT1-2.4012. 862.2022.1.PRP);
- interpretacja indywidulna z 27 lutego 2024 r. (0113-KDIPT1-2.4012.828.2023.2.AJB);
- interpretacja indywidulna z 26 stycznia 2023 r. (0111- KDIB3-3.4012.618.2022. 2.MPU).
Zdaniem autora
Korzystniejsza linia interpretacyjna organów podatkowych daje podatnikom możliwość zastosowania szerszego katalogu dowodów przy zastosowaniu stawki 0 proc. w eksporcie towarów.
Podatnicy powinni mieć na względzie, że katalog dowodów z art. 41 ust. 6a ustawy o VAT ma charakter otwarty i za dowód może stanowić każdy dokument, który jednoznacznie i w sposób niebudzący wątpliwości potwierdza wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej.